Από το δαχτυλίδι στη σύγκρουση. Τέσσερα χρόνια μόνιμης καχυποψίας
Από το «θολό» δαχτυλίδι, τον Ιανουάριο του 2004, στη μεγάλη σύγκρουση και στο διαζύγιο οδηγήθηκαν οι σχέσεις Παπανδρέου και Σημίτη, με το ΠΑΣΟΚ να παρακολουθεί αμήχανο τη σύγκρουσή τους και αδύναμο να καλύψει το χαμένο έδαφος. Οι σχέσεις των δύο ανδρών μετά τη διαδοχή άρχισαν να χαρακτηρίζονται από επιφυλακτικότητα και καχυποψία, όμως και οι δύο φρόντιζαν με αραιές συναντήσεις τους να διαλύουν κάθε σύννεφο.
Σημείο τριβής ήταν πάντα αν και κατά πόσο ο Γ. Παπανδρέου υποστηρίζει το κυβερνητικό έργο του Σημίτη, αφού, όπως λένε στη Χαριλάου Τρικούπη, τον πρώην πρωθυπουργό μόνο αυτό τον ενδιέφερε και ίσως τελευταία και η ευρωπαϊκή του πορεία. Ο πρόεδρος του ΠΑΣΟΚ από την επομένη της εκλογικής ήττας το 2004 ήταν εγκλωβισμένος στο να υποστηρίζει άκριτα μια πολιτική που ηττήθηκε και αυτό, όπως έλεγαν συνεργάτες του, δεν μπορούσε να συνεχίζεται για πάντα. Έπρεπε να δώσει και το δικό του στίγμα.
Σωσίβιο στον Γιώργο
Από την άλλη ο πρώην πρωθυπουργός δεν πήρε την απόφαση να παραδώσει την κομματική εξουσία επειδή το ήθελε. Εξαναγκάστηκε επειδή έβλεπε ότι το «πράσινο καράβι» βυθιζόταν μέρα με τη μέρα και δεν ήθελε να χρεωθεί μια μεγάλη ήττα. Είδε τον Γ. Παπανδρέου σαν σωσίβιο, επειδή ήταν μακράν το πιο δημοφιλές στέλεχος του κόμματος λίγο πριν από το τέλος του 2003. Το γράφει ο ίδιος στο βιβλίο του «Πολιτική για μια δημιουργική Ελλάδα», ότι οι δημοσκοπήσεις έπαιξαν βασικό ρόλο στην απόφασή του.
Με την επιλογή Παπανδρέου, λένε σήμερα οι συνεργάτες του προέδρου του ΠΑΣΟΚ, δεν θα χρεωνόταν ο ίδιος την ήττα, αλλά ο διάδοχός του και αν ο Παπανδρέου κέρδιζε, θα είχε και ο ίδιος μερίδιο επιτυχίας. Και στις δυο περιπτώσεις θα ήταν κερδισμένος, λένε οι επικριτές του και υποστηρίζουν ότι όλα τα μελέτησε, με μοναδικό γνώμονα την υστεροφημία του και την υποστήριξη του έργου του.
Ανατρέχοντας πίσω, οι εξελίξεις στη σχέση τους έχουν περίπου ως εξής: Μετά το δαχτυλίδι στις 6 Ιανουαρίου του 2004, με μια διαδικασία που χαρακτηρίστηκε από έλλειψη δημοκρατίας και με την οποία ο πρώτος που διαφώνησε ήταν ο Β. Βενιζέλος, έσκασε η υπόθεση του «Πόρτο Καρράς». Ο κ. Σημίτης ως πρωθυπουργός δεν παρενέβη, παρά το ότι η υπόθεση έπαιρνε διαστάσεις χιονοστιβάδας κατά του ΠΑΣΟΚ.
Αντέδρασε ο Γ. Παπανδρέου βγάζοντας από τις λίστες του κόμματος εννιά βουλευτές, μεταξύ των οποίων και μέλη της κυβέρνησης (Χ. Πάχτας). Ο Κ. Σημίτης φαίνεται να καταλαβαίνει για πρώτη φορά ότι το σύνθημα «Γιώργο άλλαξέ τα όλα» ίσως να αναφέρεται και στον ίδιο, σε υπουργούς του, σε πτυχές της πολιτικής του.
Οι πρώτες αιχμές Σημίτη
Έρχεται η ήττα στις εκλογές και την άνοιξη του ίδιου έτους σε συνεδρίαση της Κεντρικής Επιτροπής οι πρώτες αιχμές Σημίτη, ότι δεν προβάλλεται το κυβερνητικό έργο της οκταετίας του. Μάλιστα ο πρώην πρωθυπουργός, εκφράζει την έντονη δυσφορία του κατά την παρουσίαση ενός βιβλίου του: «Η δύναμη μιας παράταξης είναι το έργο της. Να μην το χαρίζει σε άλλους. Αν το χαρίζει, θα αναζητεί την πρόοδο χωρίς πυξίδα» ανέφερε μεταξύ άλλων. Ο Γιώργος Παπανδρέου εκφράζει με τη σειρά του τη δυσφορία του με μια λακωνική φράση: «Κοιτάζω μπροστά…».
Οι σχέσεις τους κυλάνε στο χρόνο μέσα σε ένα κλίμα ζεστό – κρύο και τον Μάρτιο του 2007, ο Γ. Παπανδρέου, παρουσιάζοντας το κυβερνητικό πρόγραμμα του ΠΑΣΟΚ, ασκεί ευθέως κριτική στο κοινωνικό πρόσωπο των κυβερνήσεων Σημίτη, λέγοντας ότι υπήρχε σοβαρό έλλειμμα και οι ανισότητες μεγάλωσαν. Πάνω σε αυτό τον καμβά θα χτίσει έκτοτε την πολιτική του επιχειρηματολογία.
Τρεις μέρες πριν από τις τελευταίες εθνικές εκλογές ο κ. Σημίτης δημοσιοποιεί ότι τηλεφώνησε στον Παπανδρέου και του εξέφρασε τη δυσφορία του για δημοσιεύματα του Τύπου, σύμφωνα με τα οποία ο Γ. Παπανδρέου θα τον αξιοποιήσει σε κυβερνητική θέση αν κερδίσει τις εκλογές.
Ο πρώην πρωθυπουργός δηλώνει ότι δεν προτίθεται να συμμετάσχει σε κυβέρνηση και την επομένη ο Γ. Παπανδρέου αναγκάζεται εκ των πραγμάτων να τον καλέσει μαζί του στην εξέδρα της τελευταίας προεκλογικής ομιλίας του στην Αθήνα, στο Πεδίον του Άρεως.
Μια μέρα μετά την εκλογική ήττα ο πρώην πρωθυπουργός δέχεται στο γραφείο του τον Ευάγγελο Βενιζέλο, που από το βράδυ των εκλογών έχει θέσει υποψηφιότητα για την προεδρία του κόμματος. Η στάση του θεωρείται από τον Γ. Παπανδρέου ότι είναι εχθρική και συνεργάτες του μιλάνε για «συμφωνημένη κίνηση» πριν από τις εκλογές.
Ένα μήνα αργότερα ο Σημίτης κοντράρει στη συνεδρίαση της Κοινοβουλευτικής Ομάδας τον Γ. Παπανδρέου, όταν εκείνος ζητάει ψήφο εμπιστοσύνης. Όλοι πια στο «Παπανδρεϊκό» μπλοκ μονολογούν ότι ο ρόλος Σημίτη κατά του Παπανδρέου αποκαλύφθηκε. Λίγες μέρες μετά, στη συνεδρίαση του Εθνικού Συμβουλίου, ο κ. Σημίτης αρνείται να παραστεί, διαβλέποντας ότι ο Γ. Παπανδρέου θα του ασκήσει κριτική και θα αναζητήσει στη δική του διακυβέρνηση τα αίτια της νέας εκλογικής ήττας, όπως και έγινε. Για τον ίδιο λόγο θα απέχει και από την Εθνική Συνδιάσκεψη λίγες μέρες πριν από την 11η Νοεμβρίου.
Στο συνέδριο του περασμένου Μαρτίου πάλι θα είναι απών στις Βρυξέλλες όπου συνεδρίαζε η επιτροπή των «εφτά σοφών» για το μέλλον της Ευρωπαϊκής Ένωσης. Λίγες ημέρες πριν σε διάλεξή του στο εξωτερικό τάσσεται κατά της ένταξης της Τουρκίας στην Ε.Ε. και υπέρ μιας ειδικής σχέσης. ∆ιαφοροποιείται έτσι και από τη θέση του ΠΑΣΟΚ και από την πολιτική που ο ίδιος είχε εφαρμόσει ως πρωθυπουργός επί οχτώ χρόνια.
Πριν από μερικές μέρες έγινε γνωστό ότι δημιούργησε Ίδρυμα, κίνηση που η Χαριλάου Τρικούπη αντιμετώπισε με καχυποψία. Η αυλαία του έργου έπεσε με την επιστολή Σημίτη, τη διαφωνία του για δημοψήφισμα, την αρνητική ψήφο του και τη διαγραφή.
ΟΧΙ στα μπαϊράκια
Το μήνυμα ότι δεν πρόκειται να δεχθεί άλλες προσωπικές διαφοροποιήσεις στο εσωτερικό του ΠΑΣΟΚ έστειλε προς πάσα κατεύθυνση ο πρόεδρος του ΠΑΣΟΚ. Σε δημόσιες παρεμβάσεις του ο Γ. Παπανδρέου τόνισε ότι «δεν είμαι υπέρ των διαγραφών, αλλά δεν θα αφήσω να συνεχιστεί ο κλεφτοπόλεμος γιατί το ΠΑΣΟΚ πρέπει να προχωρήσει μπροστά συντεταγμένο». Σημείωσε ότι η κίνηση του πρώην πρωθυπουργού είχε ως αποτέλεσμα να «φύγουμε από την ατζέντα της καθημερινότητας». Ερωτηθείς για τα περί υπονόμευσής του και δημιουργίας νέου κόμματος στον κεντρώο χώρο, ο κ. Παπανδρέου απάντησε: «∆εν με αφορούν τα σενάρια αυτά. ∆εν μας αφορούν» και πρόσθεσε ότι το ΠΑΣΟΚ πήρε τις αποφάσεις του την 11η Νοεμβρίου και το θέμα ηγεσίας έχει κλείσει.
∆ύσκολη εξίσωση
Ο «άγνωστος Χ» στους κυβερνητικούς σχεδιασμούς παραμένει ο παράγοντας ΠΑΣΟΚ. Συνεργάτες του πρωθυπουργού πιστεύουν ότι η σύγκρουση του Γ. Παπανδρέου με τον Κ. Σημίτη σηματοδοτεί ακόμη μεγαλύτερη απόσταση του ΠΑΣΟΚ από το χώρο του κέντρου, άρα και μεγαλύτερο έδαφος δράσης για τη Ν.∆. Κομματικά στελέχη στη Ρηγίλλης δεν αποκλείουν ακόμη και τη διάσπαση του ΠΑΣΟΚ και τη δημιουργία νέου κόμματος στο χώρο του κέντρου, γεγονός που με βάση το εκλογικό σύστημα και τη διαφαινόμενη μη ύπαρξη αυτοδυναμίας θα δημιουργήσει δυνατότητες νέων συμμαχιών και θα αποτελέσει χώρο υποδοχής δυσαρεστημένων της Ν.∆., που κινούνται ακόμη και προς το ΣΥΡΙΖΑ.
Γιώργος Μπάλτας