Καθώς βαθαίνει η κρίση και καλπάζει η ανεργία, όλο και περισσότεροι κάτοικοι των αστικών κέντρων που έχουν γεννηθεί και μεγαλώσει σε αγροτικές περιοχές, σκέφτονται πολύ σοβαρά την επιστροφή και εγκατάσταση στα χωριά τους, στις πατρογονικές εστίες.
Τα συγκριτικά πλεονεκτήματα μιας τέτοιας απόφασης είναι πολλά και προφανή.
Το χαμηλό κόστος ζωής, η επανένταξη σ’ ένα περιβάλλον κι έναν τρόπο ζωής φυσιολογικό, μακριά απ’ τους φρενήρεις ρυθμούς και τη βία της πόλης και βέβαια τα απλά πράγματα που ήταν υποτιμημένα και δεν είχαν καμμία αξία την εποχή πού κάποιος νέος εγκατέλειπε τον τόπο του για να βρει μιά καλλίτερη τύχη στην πόλη:
• Το περιβόλι, το μποστανάκι, το να παράγεις τα δικά σου προϊόντα χωρίς λιπάσματα, με γεύσεις ασύγκριτες σε σχέση μ’ εκείνων του σούπερ μάρκετ.
• Ψάρεμα, μια λεμονιά, ένα κοτέτσι, μια φραουλιά, καλό κρασί, πράγματα που σήμερα μοιάζουν πολυτέλεια και αποτελούν άπιαστο όνειρο για τον κάτοικο της πόλης.
Υπάρχουν όμως πολλοί παράγοντες που λειτουργούν ανασταλτικά για τη λήψη μιας τέτοιας απόφασης. Οι λιγοστές θέσεις εργασίας, η ελάχιστη διασκέδαση και πνευματική-πολιτιστική ζωή, οι υποτυπώδεις έως και ανύπαρκτες υποδομές υγείας-παιδείας, η γενικότερη έλλειψη κινήτρων αλλά πάνω απ’ όλα, στο πλαίσιο της συντηρητικής επαρχιώτικης νοοτροπίας, η ρετσινιά της αποτυχίας αυτού που επιστέφει, άπραγος.
Εξ άλλου, λόγω του ότι στην επαρχία η κρίση δεν έχει γίνει ακόμα αισθη τή στο μέγεθος και το βάθος που ταλανίζει τους κατοίκους των πόλεων, είναι δύσκολο μια τέτοια επιστροφή να γίνει εύκολα κατανοητή.
Αυτό ήταν ένα από τα θέματα που εξετάστηκαν στη διάρκεια συνεδρίου που έγινε στο (εννιακοσίων κατοίκων) χωριουδάκι Τούφο, στην Ιρπίνια του ιταλικού νότου, με θέμα «Η αγροτική ζωή στην εποχή του ίντερνετ».
Στην ηλεκτρονική ιστοσελίδα της Κορριέρε ντέλα Σέρα (11/07/12) η Σερένα Ντάννα γράφει ότι ο καθηγητής του Πανεπιστημίου της Νάπολης, Ντανιέλε Πίττερι, εστίασε ακριβώς πάνω σ’ αυτό το θέμα, υποστηρίζοντας την ανάγκη να ανατραπεί η αντίληψη, σύμφωνα με την οποία η επιστροφή στον πάτριο τόπο μετά την προσπάθεια στην πόλη θεωρείται αποτυχία.
«Πρέπει να επανατοποθετηθούμε πάνω στο θέμα αυτό, με την άποψη ότι η επιστροφή στο χωριό είναι μια αξιοπρεπέστατη επιλογή και όχι το σήμα κατατεθέν μιας αποτυχίας».
Εξ άλλου, γνωρίζουμε ότι οι περισσότεροι από τους νέους που εγκατέλειψαν τα τελευταία χρόνια τα χωριά τους, το έκαναν πιστεύοντας ότι στην πόλη θα είχαν περισσότερες ευκαιρίες για ζωή και δουλειά.
Κάτι που προφανώς δεν ισχύει πια.
Από την άλλη, με τα μέσα που υπάρχουν σήμερα όπως το ίντερνετ και το αυτοκίνητο, οι δυνατότητες επικοινωνίας και μετακίνησης είναι πολύ περισσότερες και πολύ πιο εύκολες.
Γιατί στ’ αλήθεια, τι διαφορά έχει το να περνάς τόσες ώρες της ημέρας στο facebook κλεισμένος στο διαμέρισμά σου στην πόλη από το να κάνεις το ίδιο -εφόσον σ’ αρέσει- στο πατρικό σου σπίτι, στο χωριό;
Καί συμπληρώνει η Σερένα Ντάννα:
“Όταν άφησα το χωριό μου για να σπουδάσω στη Ρώμη, δεν ήξερα πού θα με βγάλουν αυτές οι σπουδές, μα για ένα πράγμα ήμουν σίγουρη.
Δεν θα γυρνούσα πίσω ποτέ. Κάθε φορά που άκουγα για κάποιον ότι επέστρεψε, δεν μπορούσα ν’ αποφύγω μια αίσθηση θυμού και πίκρας. Σκεφτόμουνα ότι ο συγχωριανός μου πέταξε στα σκουπίδια την ευκαιρία της ζωής του.
Τώρα κρίνω λιγότερο αυστηρά και με πολύ περισσότερη κατανόηση αυτές τις επιστροφές, ιδιαίτερα όταν ακούω πως κάποιος που ξαναγυρνάει και μαζί με τις βαλίτσες του φέρνει πίσω μαζί του, πλούτο εμπειρίας, γνώσης και συμπεριφοράς, που απέκτησε ζώντας σε μια πιο εξελιγμένη κοινωνία, και μπολιάζει μ’ αυτά τον γενέθλιο τόπο του.
Και αναρωτιέμαι: εγώ τι κάνω για κείνη τη γη που μού ‘δωσε τη ζωή, τις πρώτες φιλίες, τις πρώτες αγάπες, τα πρώτα βιβλία, τις βάσεις για να γίνω αυτή που καλώς ή κακώς είμαι;
Θεωρώ λοιπόν, ότι η επιστροφή είναι μια σεβαστή, ρεαλιστική επιλογή.
Σε καμμιά περίπτωση δεν μπορεί να θεωρηθεί αποτυχία, δεν είναι ντροπή.
Τα υπόλοιπα προβλήματα (ευκαιρίες εργασίας, διασκέδαση κλπ) όμως παραμένουν.
Έτσι κι αλλοιώς αυτά είναι τα αίτια αλλά και το αποτέλεσμα της ερήμωσης πού προήλθε από την μετανάστευση.
Μήπως τελικά η λύση τους βρίσκεται σε αυτές ακριβώς, τις επιστροφές;
Κώστας Ποντικόπουλος