Με αφορμή την επίσκεψη της μαθήτριας του Περιφερειακού Λυκείου Αναβρύτων Bικτώριας Σιαλμά και την παρέμβαση του καθηγητή του ίδιου σχολείου Θανάση Σκαλωμένου, με σκοπό την αναβάθμιση του ιστορικού αυτού σχολείου, σκεφτήκαμε ν’ αναζητήσουμε περισσότερες πληροφορίες γι’ αυτό. Βλέπετε, μετά την αποχώρηση του «δημάρχου της 16ετίας», τα σχολεία των Αναβρύτων αισθάνονται μεγαλύτερη σιγουριά. Ήταν, άλλωστε, γνωστή η απειλή του «τέως», για εκδίωξή τους απ’ το δάσος Συγγρού…
Ξενάγηση στην «Πολιτεία των Αναβρύτων»
Το Ενιαίο Πειραματικό Λύκειο Αναβρύτων και το Πειραματικό Γυμνάσιο Αναβρύτων ιδρύθηκαν με το νόμο 1596/1950 (ΦΕΚ 297/20 Δεκ. 1950) και με την ονομασία «Εθνικόν Εκπαιδευτήριο Αναβρύτων». Στεγάστηκαν στον ίδιο χώρο που βρίσκονται και σήμερα, στο άλσος Συγγρού, που ανήκει στο κληροδότημα Ιφιγένειας και Ανδρέα Συγγρού. Η πρωτοβουλία ανήκε στο «Εθνικό Ίδρυμα», του οποίου πρόεδρος ήταν ο τότε Βασιλιάς Παύλος.
Το σχολείο λειτούργησε για πρώτη φορά το σχολικό έτος 1949-1950. Πρώτος Διευθυντής του «Εθνικού Εκπαιδευτητρίου Αναβρύτων», ήταν ο Τζόσελιν Γιαγκ, Άγγλος παιδαγωγός, απόφοιτος του Ζάλεμ.
Το «Εθνικό Εκπαιδευτήριο Αναβρύτων» εφάρμοσε με την έναρξη της λειτουργίας του ένα εκπαιδευτικό σύστημα που ήταν δημιούργημα του Γερμανού παιδαγωγού Kurt Hahn, εμπνευσμένο από τον Πλάτωνα.
Ο Kurt Hahn γεννήθηκε από Εβραίους γονείς το 1886. Μεγάλωσε στο Βερολίνο και σπούδασε στα Πανεπιστήμια του Βερολίνου, της Χαϊδεβέργης, του Freiburg, του Cottingen και στο κολέγιο Christchurch της Οξφόρδης. Βαθύς γνώστης της Αρχαίας Ελληνικής Γραμματείας και θαυμαστής του Πλάτωνα, ο Kurt Hahn δεν ακολούθησε ακαδημαϊκή καριέρα, αλλά αφιέρωσε τη ζωή του στην εφαρμογή των παιδαγωγικών του ιδεών.
Το 1919 ο Kurt Hahn ιδρύει το πρώτο πειραματικό σχολείο, με την οικονομική στήριξη του πρίγκιπα του Μπάντεν Μαν, ο οποίος του προσφέρει για το σκοπό αυτό το ανάκτορο του Ζάλεμ στις όχθες της λίμνης Κονστάνζα. Από το 1920 μέχρι το 1933 ο Kurt Hahn διευθύνει το πειραματικό σχολείο, όπου ως αντίσταση στην επιρροή του Χίτλερ προσπαθεί να εξαπλώσει τις δημοκρατικές παιδαγωγικές ιδέες, αλλά συλλαμβάνεται και φυλακίζεται από τους Ναζί, το 1933. Με τη μεσολάβηση Άγγλων φίλων του αφήνεται ελεύθερος και διαφεύγει στην Αγγλία. Το 1934 ιδρύει το δεύτερο πειραματικό σχολείο στο βορρά της Σκωτίας και το διευθύνει ο ίδιος μέχρι το 1953.
Μετά το Β’ Παγκόσμιο πόλεμο ιδρύεται μία σειρά σχολείων της «Ομάδας της Στρογγυλής Πλατείας» – αυτή είναι η συμβατική ονομασία τους – μεταξύ των οποίων και το «Εθνικόν Εκπαιδευτήριον Αναβρύτων».
Σκοπός του Εθνικού Εκπαιδευτηρίου Αναβρύτων ήταν: η «δια της καταλλήλου αγωγής και παιδείας, χρηστή διαμόρφωσις του χαρακτήρος, β) υγιεινή διάπλασις του σώματος και γ) ανάπτυξη των πνευματικών και λοιπών ικανοτήτων του μαθητού, εν τω πλαισίω ελληνοχριστανικών παραδόσεων, επ’ αγαθώ της πατρίδος». Μέσα για την επίτευξη του σκοπού αυτού ήταν τα ακαδημαϊκά μαθήματα, οι θρησκευτικές, πνευματικές και καλλιτεχνικές εκδηλώσεις και οι εξωσχολικές δράσεις. Περιελάμβανε τρεις ανώτερες τάξεις του Δημοτικού σχολείου, Πρότυπο Γυμνάσιο και Πρότυπο Λύκειο. Οι μαθητές γίνονταν δεκτοί μόνο κατόπιν εξετάσεων και όλοι ήταν οικότροφοι. Το Σχολείο στηριζόταν στη λειτουργία του οικοτροφείου και του διδακτηρίου. Κυριαρχούσε ένα σύστημα πειθαρχημένο και αυτοδιοικούμενο. Η αυτοδιοίκηση απαρτιζόταν από μία πυραμίδα αξιωμάτων, στην κορυφή της οποίας ήταν ο φύλακας (αρχηγός των μαθητών) και ακολουθούσαν ο βοηθός φύλακα, οι βαθμοφόροι, οι δόκιμοι και τέλος οι λευκοί. Η επιλογή των λευκών γινόταν από τη Διεύθυνση, ενώ των υπολοίπων από ένα συμβούλιο απαρτιζόμενο από παιδαγωγούς και μαθητές. Οι μαθητές ζούσαν μια σχολική πραγματικότητα έντονα επηρεασμένη από τη ζωή στο οικοτροφείο. Το πρόγραμμα ήταν αυστηρό με πολλές υποχρεώσεις, αξιολογούμενες καθημερινά. Το εκπαιδευτικό σύστημα αποσκοπούσε κυρίως στην ανατροφή, γι’ αυτό το οικοτροφείο έπαιζε ουσιώδη ρόλο και όχι το διδακτήριο το οποίο λειτουργούσε παράλληλα για την επίτευξη του δικού του έργου. Το σχολείο απέβλεπε στην ανάπτυξη α) της προσωπικής ευθύνης και ηθικής ακεραιότητας και β) της ομαδικής ευθύνης και συνεργασίας.
Το 1971 καταργείται το «Εθνικό Εκπαιδευτήριο Αναβρύτων» και αντ’ αυτού ιδρύεται το «Γυμνάσιον Αριστούχων Αναβρύτων». Οι μαθητές εξακολουθούν να είναι όλοι οικότροφοι και τα έξοδα βαρύνουν το κράτος. Το 1975, με απόφαση του Υπουργείου παιδείας μετατρέπεται σε «Πρότυπο Εκπαιδευτήριο Αναβρύτων» με οικότροφους που πληρώνουν τα τροφεία του και εξωτερικούς μαθητές. Όλοι εισάγονται μετά από γραπτές εξετάσεις. Το σχολικό έτος 1976-77 καταργούνται τα εξαετή Γυμνάσια και επανέρχονται τα τριετή Γυμνάσια και Λύκεια. Έτσι μετονομάζεται σε «Πρότυπο Γυμνάσιο – Λύκειο Αναβρύτων» με ενιαία ονομασία «Πρότυπος Σχολή Αναβρύτων». Κάθε τάξη αποτελείται από τρία τμήματα, το ένα τρίτο των μαθητών είναι οικότροφοι. Το 1982 καταργούνται οι εξετάσεις εισαγωγής, απόφαση που αφορά όλα τα Πρότυπα σχολεία και οι μαθητές εισάγονται με κλήρωση. Το καθεστώς αυτό διατηρήθηκε μέχρι το 1991, οπότε καταργήθηκε το οικοτροφείο. Σήμερα λειτουργεί σύμφωνα με τη νομοθεσία που διέπει τα Πειραματικά Σχολεία, ως Πειραματικό Γυμνάσιο και Πειραματικό Λύκειο με χωριστές Διευθύνσεις. Οι καθηγητές επιλέγονται από το Υπουργείο Παιδείας, εφόσον σύμφωνα με την υπάρχουσα νομοθεσία απαιτούνται αυξημένα προσόντα. Οι μαθητές εισάγονται από την Πρωτοβάθμια Εκπαίδευση με κλήρωση, μετά από αίτηση των γονέων. Οι ξένες γλώσσες Αγγλικά, Γαλλικά και Γερμανικά διδάσκονται σε επίπεδα.
Στο Λύκειο λειτουργούν τμήματα Γενικής Παιδείας, Κατευθύνσεων και Επιλογών. Διαθέτει αμφιθέατρο, εργαστήριο Πληροφορικής, από τα πιο αξιόλογα στο Λεκανοπέδιο με σύνδεση με το πρόγραμμα Edunnet και με το διαδίκτυο, για τις ανάγκες του Σχολείου και την επιμόρφωση των καθηγητών της ευρύτερης περιφέρειας, υπαίθριο Θέατρο, κλειστό Γυμναστήριο, στίβο και χώρους αθλοπαιδιών.
Το Σχολείο, παρά τις όποιες αλλαγές, συνεχίζει την πορεία του στο χώρο της εκπαίδευσης με του ίδιους στόχους: να διαμορφώσει ανθρώπους με καλλιέργεια πνεύματος και ψυχής, με γνώσεις και ήθος και μετά ίδια ποσοστά επιτυχίας. Συγκαταλέγεται μεταξύ των πρώτων σχολείων της χώρας σε επιτυχίες στα Α.Ε.Ι. Πραγματοποιούνται περί τις εκατό περίπου ετησίως δειγματικές διδασκαλίες σε μαθήματα διαφόρων ειδικοτήτων που τις παρακολουθούν ομάδες 30-35 φοιτητών κάθε φορά. Στους φοιτητές αυτούς δίνεται η ευκαιρία να παρακολουθούν την εφαρμογή διαφόρων διδακτικών μεθόδων και να αποκτούν εμπειρίες χρήσιμες στην καθηγητική τους σταδιοδρομία. Το Πειραματικό Λύκειο Αναβρύτων αναπτύσσει μια πολυποίκιλη δραστηριότητα: οργάνωση συνεδρίων, συμμετοχή στο πρόγραμμα Commemnious project (Εθνική ταυτότητα και Ευρωπαική ταυτότητα), πραγματοποίηση ανταλλαγών με σχολεία του εξωτερικού, προγράμματα δειγματικών διδασκαλιών σε καθηγητές και φοιτητές, έκδοση σχολικής εφημερίδας και ετησίου λευκώματος αφιερωμένου στους τελειόφοιτους, όπου καταγράφονται οι δραστηριότητες του σχολείου, διοργάνωση διαφορών δραστηριοτήτων περιβαλλοντικής ομάδας, συμμετοχή σε πολιτιστικά φεστιβάλ, οργάνωση Χριστουγεννιάτικου πανηγυριού με έκθεση βιβλίου, έκθεση Ολυμπιακής αφίσας, έκθεση εθελοντισμού, μπαζάρ, ανέβασμα θεατρικού έργου, διοργάνωση πολυήμερων εκδρομών και άλλες εκδηλώσεις που αποδεικνύουν ότι το Πειραματικό Λύκειο Αναβρύτων αποτελεί ένα ζωντανό οργανισμό με έργο που δεν αρκείται στην παροχή ξερών γνώσεων, αλλά συμμετέχει σε πνευματικές, αθλητικές και κοινωνικές δραστηριότητες.
Από τον Απρίλιο του 2002 το Πειραματικό Γυμνάσιο εγκαταστάθηκε στο μετασκευασμένο σύγχρονο «Ανατολικό», στο οποίο στεγαζόταν το Οικοτροφείο. Έτσι η Σχολή Αναβρύτων απαλλάχτηκε οριστικά από τις τροχοβίλες, χάρη στο δραστήριο Σύλλογο Γονέων και Κηδεμόνων και κάποιους γονείς με πραγματική συναίσθηση της ευθύνης τους.
Χρήστος Φωτιάδης