«…Πρώτα δες το δάσος. Θέλω να είσαι η συνείδησή του, τα μάτια μέσα στα δέντρα. Τα δέντρα είναι γλυπτά με νωπό, φολιδωτό φλοιό, σαν μυώδη ζώα που έχουν φτάσει σε μεγέθη πέραν κάθε λογικής. Κάθε χώρος υπερχειλίζει από ζωή: ντελικάτοι, δηλητηριώδεις βάτραχοι βαμμένοι με τα χρώματα του πολέμου σαν σκελετοί, σφιχταγκαλιασμένοι σε συνουσία, εκκρίνουν τα πολύτιμα αβγά τους πάνω σε φύλλα που στάζουν. Κλήματα που στραγγαλίζουν το ίδιο τους το είδος στην αέναη πάλη για το φως του ήλιου. Οι ανάσες των πιθήκων. Το γλίστρημα μια ς φιδίσιας κοιλιάς επάνω σε κλαδί. Σε μονή στοίχιση μια στρατιά μυρμηγκιών που ροκανίζει ένα γιγάντιο δέντρο σε ομοιόμορφα μόρια και το σέρνει κάτω στα σκοτάδια για την αδηφάγο βασίλισσά του. Και, εις απάντηση, μια χορωδία βλασταριών που τεντώνουν το λαιμό μέσα από σάπιες κουφάλες, βυζαίνοντας ζωή από το θάνατο. Το δάσος τρώει τον εαυτό του και ζει για πάντα….».
Το 1959 ,ο Νέιθαν Πράις, ιεραπόστολος Βαπτιστής ιερέας, μαζί με τη σύζυγό του Ορλεάννα και τις τέσσερις κόρες του (Ραχήλ, Ρουθ Μέι και τις δίδυμες Λία και Άντα), φεύγει από την Τζιόρτζια των ΗΠΑ και πηγαίνει στο Κογκό, για να κηρύξει το Ευαγγέλιο. Εγκαθίστανται στην Κιλάνγκα του Κογκό (σημερινό Ζαίρ) , όπου τους υποδέχονται ο φύλαρχος Τάτα Ν’ ντου , ο μάγος Τάτα Κουβουντούντου , ο δάσκαλος Ανατόλ Νγκέμπα, η Μάμα-Μουάνζα, η Μάμα Νγούζα, η Μάμα Λόου, ο Τάτα Μποάντα και οι υπόλοιποι κάτοικοι του χωριού.
Πήγανε σε ένα μέρος που το θεωρούσανε αδιαμόρφωτο και χωρίς πολιτισμό.
Πήγανε στη μακρινή, φανταστική, άγνωστη μαύρη Αφρική. Όλοι οι Δυτικοί και οι ιεραπόστολοι φέρανε στους κατοίκους της Αφρικής, πολλά προγράμματα, για να βελτιώσουν τον τρόπο σκέψης τους. Μεταξύ αυτών, το πρόγραμμα του Ιησού, το πρόγραμμα των εκλογών, τη σκλαβιά, τη δημοκρατία, τη δικαιοσύνη, την ανεξαρτησία, την πορνεία, την εκμετάλλευση.
Στο Κονγκό όμως οι άνθρωποι φαίνεται να ανήκουν στη γη. Ολόκληρη η ζωή τους αξίζει λιγότερο από μία μπανάνα… Το Κονγκό δεν είναι φτωχή χώρα (έχει διαμάντια και κοβάλτιο). Είναι απλώς μια χώρα φτωχών ανθρώπων. Ανθρώπων που τους εκμεταλλεύονταν παλιότερα οι Πορτογάλοι και οι Βέλγοι , μετά οι Αμερικανοί .
Ο ανταγωνισμός για τους φυσικούς της πόρους είναι πολύ μεγάλος. Για κάθε ζωή που σώζεται από ένα εμβόλιο ή από χορήγηση τροφίμων , μια άλλη χάνεται στον πόλεμο ή από την πείνα. Καημένη Αφρική. Καμία άλλη ήπειρος δεν έχει υποβληθεί σε τέτοιο απίστευτα αλλόκοτο συνδυασμό εξωτερικής λεηλασίας και εξωτερικής ενίσχυσης .
Ο ιεραπόστολος και η οικογένειά του φέρανε κάποια πράγματα μαζί τους και πήρανε οι κόρες του και η σύζυγός του κάποια άλλα πράγματα, όταν φύγανε. Ήρθανε, είδανε, πήρανε μαζί τους και αφήσανε πίσω….
Ο Νέιθαν Πράις πίστευε πως θα έσωζε τα παιδιά της Αφρικής, με τη διδασκαλία τού ευαγγελίου, όμως έχασε τα δικά του παιδιά… Δεν του περνούσε από το μυαλό ότι κάποιες θα καταλήξουν να παντρευτούν ή τελικά να μείνουν στην Αφρική.
Δεν μπορείς να μπεις ωραία και καλά στη ζούγκλα με σκοπό να την αλλάξεις σύμφωνα με το χριστιανικό τρόπο ζωής και να μην περιμένεις να σε αλλάξει κι εσένα η ζούγκλα…
Αυτό που τους συνέβη στο Κονγκό ήταν η κακοτυχία δύο αντίθετων κόσμων που συγκρούονται με τραγικά αποτελέσματα.
Μέσα από τα ημερολόγια των κοριτσιών και της μάνας μαθαίνουμε την τραγική ιστορία της οικογένειας. Η πραγματική οικογενειακή τους ζωή διαλύθηκε μετά τον τραγικό θάνατο της Ρουθ Μέι, όταν την τσίμπησε ένα δηλητηριώδη πράσινο φίδι, το μάμπα.
Όμως ο κεντρικός ήρωας αυτού του μυθιστορήματος είναι η ίδια η Αφρική. Αυτή η σκοτεινή ήπειρος , όπου το ζωικό βασίλειο βιώνει τη δόξα του εν μέσω του βασιλείου των ουρανών.
Η Αφρική είναι ή λιμός ή καταποντισμός. Μέχρι να το κατανοήσεις αυτό, δεν έχεις να διδάξεις τίποτα σε κανέναν. Η ζούγκλα δεν παρέχει καμία αφθονία που θα τάιζε τους πολλούς, κι ούτε συντηρεί καμία τάξη εισοδημάτων. Το χώμα αποτελείται από ένα εύθραυστο , κοκκινωπό ορυκτό υπόστρωμα και οι βροχές είναι ανελέητες. Η γη ουρλιάζει. Η Αφρική είναι μια άναρχη αδελφότητα φυτών και ζώων που έχουν καταφέρει να βρουν μια κοινή ισορροπία πάνω σε μια δονούμενη γεωλογική πλάκα, για δέκα εκατομμύρια χρόνια.
Η Αφρική έχει χίλιους τρόπους να τρυπώνει μέσα σου. Η Αφρική , δεν χρειάζεται να σου αρέσει, είναι όμως απαραίτητο να παραδεχτείς ότι υπάρχει. Εσύ έχεις το δικό σου τρόπο σκέψης κι αυτή έχει τον δικό της και βίοι παράλληλοι. Απλά δεν την αφήνεις να επηρεάσει τη σκέψη σου. Ο ήλιος εδώ ανατέλλει και δύει στις έξι ακριβώς. Όταν το βράδυ βγαίνεις έξω και ακούς τους ήχους εκεί έξω στο σκοτάδι νιώθεις ότι τούτος εδώ ο τόπος δεν είναι χριστιανικός τόπος. Αυτή εδώ είναι η πιο σκοτεινή Αφρική, όπου η ζωή περνάει δίπλα σου μουγκρίζοντας , σαν πλημμύρα, κι εσύ αρπάζεσαι από οτιδήποτε μοιάζει να μπορεί να σε κρατήσει στην επιφάνεια… Στην Αφρική γίνεσαι αντιεραπόστολος και κάθε μέρα προσεύχεσαι εσύ ο λευκός να προσηλυτιστείς: «Ελέησον με, Αφρική, κατά τους μύριους οικτιρμούς σου». Ο Θεός εδώ είναι τα πάντα. Ο Θεός είναι ένας ιός. Ο Θεός είναι ένα μυρμήγκι….
Η Αφρική έχει χίλιους τρόπους να αποτοξινώνεται. Στρατιές από μυρμήγκια, τον ιό Έμπολα, το επίκτητο σύνδρομο ανοσιολογικής ανεπάρκειας: όλα αυτά είναι σκούπες που τις έχει επινοήσει η φύση για να σκουπίζει άριστα ένα ξέφωτο. Κανένα τους δεν είναι ικανό να διασχίζει ένα ποτάμι μόνο του. Και κανένα δεν επιβιώνει αν ο ξενιστής του πεθάνει. Ο αγώνας δρόμου ανάμεσα στον κυνηγό και τη λεία παρατείνεται αριστοτεχνικά. Πέντε εκατομμύρια χρόνια είναι πολύς καιρός συνύπαρξης. Αν μπορούσαμε εμείς οι λευκοί για μια στιγμή να βγούμε από το αγαπημένο μας δέρμα και να εκτιμήσουμε το μυρμήγκι , τον άνθρωπο και τον ιό ως ιδιαίτερα ευρηματικά πλάσματα, θα μπορούσαμε και να νιώσουμε θαυμασμό για την ισορροπία που έχουν όλα μαζί αναπτύξει στην Αφρική…
Ένας βάτραχος μπορεί να πεθάνει από το φως! Ο θάνατος είναι δικαίωμα κοινό σε βατράχους και ανθρώπους. Προς τι, λοιπόν, το κόρδωμα, των λευκών;
Η Μπάρμπαρα Κινγκσόλβερ με εύστοχες πολιτικές αιχμές σχολιάζει στο μυθιστόρημά της αυτό, τις σχέσεις εξουσίας ανάμεσα σε γονείς και παιδιά, άντρες και γυναίκες, Δυτικό Κόσμο και Αφρική.
Διαβάστε το. Πρόκειται για Αριστούργημα.
Η Μπάρμπαρα Κινγκσόλβερ μεγάλωσε στο Κεντάκι των ΗΠΑ. Σπούδασε Βιολογία. Έχει εκδώσει μυθιστορήματα , συλλογές διηγημάτων, ποίηση και δοκίμια. Το 2010 τιμήθηκε με το βραβείο Oranze Prize.
Κώστας Τραχανάς